Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα από την προ-Νεολιθική εποχή έφερε στο φως ομάδα αρχαιολόγων της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, για τον αποικισμό της Κύπρου από τον άνθρωπο κατά την περίοδο των Παγετώνων.
Επιφανειακή αρχαιολογική επισκόπηση για ανεύρεση Πλειστοκαινικών αρχαιολογικών θέσεων στη Χερσόνησο του Ακάμα
Την ολοκλήρωση των αρχαιολογικών επισκοπήσεων που διενεργήθηκαν κατά το 2020 για τον εντοπισμό Παλαιολιθικών αποθέσεων στην περιοχή του Ακάμα, ολοκλήρωσε ομάδα αρχαιολόγων, υπό τη διεύθυνση της Δρ. Θεοδώρας Μούτσιου, Μεταδιδακτορικής Ερευνήτριας της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον Δρ. Christian Reepmeyer, Καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου James Cook της Αυστραλίας και με την επί μέρους συμμετοχή διδακτορικών φοιτητών των Πανεπιστημίου Κύπρου και Πανεπιστημίου του Cambridge.
Ο αποικισμός των νησιών από τον Παλαιολιθικό άνθρωπο και η ικανότητά του να προσαρμόζεται με επιτυχία σε νέα περιβάλλοντα και δη νησιωτικά, αποτελεί ένα από το πιο ενδιαφέροντα θέματα της αρχαιολογικής έρευνας παγκοσμίως. Η Κύπρος, που έχει μείνει στο περιθώριο αυτών των αναζητήσεων, έχει τη δυνατότητα να συμβάλει σημαντικά νέα δεδομένα στη μελέτη αυτών των φαινομένων που βοηθούν στην κατανόηση της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους.
Οι αρχαιολογικές επισκοπήσεις εντάσσονται στο πλαίσιο του καινοτόμου ερευνητικού προγράμματος της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου με τίτλο «Water Routes in Human Island Dispersals: Modeling the Pleistocene Exploitation of Cyprus (PLEICY)», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και την Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω του προγράμματος RESTART 2016-2020 του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, στο πλαίσιο της δράσης ΔΙΔΑΚΤΩΡ (POST-DOC/0916/0185). Το πρόγραμμα εστιάζει στη συστηματική μελέτη και κατανόηση της Πλειστοκαινικής περιόδου (2.5 εκατομμύρια – 12 χιλιάδες χρόνια από σήμερα) στην Κύπρο. Στο πρόγραμμα, υπό το συντονισμό της Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κύπρου Βασιλικής Κασσιανίδου, συμμετέχουν ειδικοί επιστήμονες από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, καθώς και το Τμήμα Αρχαιοτήτων και το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα στον Ακάμα από τη προ-Νεολιθική και Νεολιθική εποχή
Η Δρ Θεοδώρα Μούτσιου εξήγησε ότι το πρόγραμμα χρησιμοποιεί πρωτοποριακές γεωχωρικές αναλυτικές μεθόδους ώστε να διασαφηνίσει τις πιο πιθανές διαδρομές και περιοχές δράσης που θα είχαν πιθανόν επιλέξει οι Παλαιολιθικοί κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, εφόσον είχαν φτάσει στην Κύπρο. Η φάση αυτή της ανθρώπινης παρουσίας στο νησί απουσιάζει μέχρι σήμερα από την προϊστορία της Κύπρου, γεγονός που τονίζει την ανάγκη συστηματικής μελέτης του κενού αυτού.
Στην πρώτη φάση του Προγράμματος ετοιμάστηκε ένα γεωχωρικό μοντέλο πρόβλεψης (geospatial predictive modeling), λαμβάνοντας υπόψιν ελκυστικά τοπογραφικά χαρακτηριστικά από γνωστές Παλαιολιθικές θέσεις της ευρύτερης Ανατολικής Μεσογείου. Μέσω του μοντέλου αυτού, σκιαγραφήθηκε μια περιοχή ιδιαίτερης ελκυστικότητας για προ-Νεολιθικούς κυνηγούς – τροφοσυλλέκτες, και άρα υψηλού ενδιαφέροντος για τον εντοπισμό αρχαιολογικών καταλοίπων της Πλειστοκαινικής (Παλαιολιθικής) περιόδου.
Τα υλικά κατάλοιπα της δράσης κυνηγών – τροφοσυλλεκτών, κατά κύριο λόγο λίθινα εργαλεία, είναι κατεξοχήν εφήμερα, αφήνουν λιγοστά ίχνη και, συνεπώς, είναι ιδιαιτέρως δύσκολα στο να εντοπιστούν και να αναγνωριστούν ως τέτοια. Ωστόσο, η Ερευνητική Ομάδα πεδίου του προγράμματος κατάφερε να εντοπίσει μια σειρά επιφανειακών αρχαιολογικών συνόλων που φέρουν μορφο-τυπολογικά χαρακτηριστικά από τη Νεολιθική μέχρι και την προ-Νεολιθική εποχή. Οι προεπισκοπήσεις έλαβαν χώρα τόσο στην παράκτια ζώνη όσο και στο εσωτερικό της χερσονήσου του Ακάμα, εστιάζοντας σε ιδιαίτερα τοπογραφικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος, όπως βραχοσκεπές, ποτάμια και Πλειστοκαινικές αποθέσεις. Επιφανειακά σύνολα από λίθινα εργαλεία, καθώς και μεμονωμένα τέχνεργα (αντικείμενα επεξεργασμένα ή τροποποιημένα από τον άνθρωπο) κυρίως φολίδες και λεπίδες, εντοπίστηκαν και καταγράφηκαν σε διάφορα σημεία της περιοχής, τονίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω συστηματική έρευνα στην περιοχή.
Πληροφορίες:
Ιστοσελίδα προγράμματος: http://ucy.ac.cy/pleicy/
Συντονίστρια Προγράμματος: Καθηγήτρια Βασιλική Κασσιανίδου (Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας, Πανεπιστημίου Κύπρου)
Διεύθυνση Έρευνας Πεδίου: Δρ Θεοδώρα Μούτσιου (Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας, Πανεπιστημίου Κύπρου), Dr Christian Reepmeyer (James Cook University, Australia)
